Vương triều Sheshi

Con dấu đọc là "Người con trai của Ra, Sheshi, sống mãi mãi", Bảo tàng Nghệ thuật Walters[40]

Ba giả thuyết cạnh tranh đã được đề xuất liên quan đến vương triều mà Sheshi thuộc về.

Vua của người Hyksos

William C. Hayes, Nicolas Grimal, Redford, và Peter Clayton đồng nhất Sheshi với Salitis (còn được biết đến như là Saites).[3][41][42][43][44] Theo tác phẩm Aegyptiaca, Salitis là người đã sáng lập nên vương triều thứ 15 của người Hyksos.[45] Ngoài ra, Bietak và Janine Bourriau đã đề xuất rằng Salitis nên được đồng nhất với Sakir-Har,[46] một vị vua ít được biết đến thuộc thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai, mà trái ngược với Sheshi,[47] ông ta được biết là đã mang tước hiệu "Hyksos".[48]

Nếu Sheshi được đồng nhất với Salitis, thì những con dấu của Sheshi được phát hiện ở Nubia gợi ý rằng người Hyksos đã liên minh với người Nubia để chống lại vương triều thứ 13 của những người Ai Cập bản địa ngay sau khi họ đặt chân đến khu đồng bằng châu thổ sông Nile,[42] một sự kiện được Grimal xác định là vào khoảng năm 1720 TCN.[42] Grimal hình dung rằng vương quốc của Sheshi bao gồm toàn bộ vùng đồng bằng châu thổ sông Nile và khu vực thung lũng sông Nile nằm ở phía bắc của Gebelein. Theo Manetho và được Josephus ghi lại trong Chống lại Apion,[49] Salitis trị vì từ Memphis,[8][50] và đã củng cố thành phố Avaris vốn tồn tại từ trước đó,[51] trở thành trung tâm quyền lực của người Hyksos.[43]

Grimal và Hayes hơn nữa còn đồng nhất Sheshi với Sharek,[42] một vị vua có sự chứng thực duy nhất được tìm thấy trên một phiến đá mà ghi lại chi tiết gia phả của Ankhefensekhmet, ông ta là một vị tư tế sống vào giai đoạn cuối của vương triều thứ 22 vào khoảng năm 750 TCN, khoảng 900 năm sau khi Sheshi qua đời.[note 8][52]

William Ayres Ward và nhà khảo cổ học Daphna Ben-Tor dựa vào các sự sắp xếp thứ tự những con dấu của Sheshi và các vị vua khác thuộc thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai để xác định niên đại của Sheshi là thuộc vào giai đoạn nửa sau vương triều thứ 15, nằm giữa các triều đại của những vị pharaon Hyksos được biết rõ là KhyanApophis.[53][54]

Chư hầu của người Hyksos

Jürgen von Beckerath thì lại ít khẳng định về danh tính của Sheshi và quy cho ông là thuộc về hai vương triều kết hợp thứ 15/16 của ông ta, vốn bao gồm các vị vua Hyksos với vị trí trong biên niên sử chưa chắc chắn cùng với những vị vua được ông ta xem như là chư hầu của người Hyksos.[55] Sự phân tích của Von Beckerath dựa trên giả thuyết rằng vương triều thứ 16 của Manetho bao gồm các vị vua nhỏ ở khu vực đồng bằng châu thổ sông Nile được gọi là tiểu Hyksos, họ đã phụng sự các vị vua Hyksos thuộc vương triều thứ 15 như là Khyan và Apophis.[56]

Theo Manfred Bietak, số lượng lớn các chứng thực của Sheshi gợi ý rằng ông là một vị vua Hyksos quan trọng,[8] tuy vậy việc gộp ông vào vương triều thứ 15 có thể gây nên sự hoài nghi do việc thiếu vắng hoàn toàn các công trình tưởng niệm có thể quy cho ông.[57] Vì vậy, Bietak kết luận rằng Sheshi nên được đặt vào trong một nhóm các vị vua Tây Semit tồn tại đồng thời với vương triều thứ 15, có thể là chư hầu hoặc độc lập một phần khỏi họ, và một số người thậm chí mang tước hiệu "Hyksos".[58]

Sự tồn tại của các tiểu vương Hyksos ở Ai Cập hiện đang được tranh luận.[59] Ryholt chỉ ra rằng một lời tuyên bố trong bản tóm tắt của Eusebius đối với tác phẩm Aegyptiaca mà ngụ ý rằng người Hyksos đã có các chư hầu chứa đựng một sự sai lệch đối với văn bản gốc của Manetho.[59][60] Vì vậy, ông ta đã bác bỏ giả thuyết cho rằng vương triều thứ 16 bao gồm các chư hầu của người Hyksos và thay vào đó chủ trương rằng đó là một vương triều độc lập của người Ai Cập bản địa và đã cai trị toàn bộ khu vực Thebes trong khoảng thời gian từ lúc vương triều thứ 13 sụp đổ cho tới vương triều thứ 17.[61]Kết luận trên về vương triều thứ 16 đã được chấp thuận bởi nhiều học giả, bao gồm Ben-Tor, James Peter Allen, Susan Allen,[62] Baker và Redford.[63]Tuy nhiên, đối với cả Redford[64] và Bietak thì "không có gì nghi ngờ nữa, dưới sự bảo vệ của các vị vua thuộc vương triều thứ 15, đã có một loạt các chư hầu ở khu vực miền Nam và ven biển Palestine, ở Miền Trung Ai Cập, và ở Thebes. ... Hệ thống chính trị như vậy là của người Hyksos, và là đặc trưng của các vương quốc Amorite ở Syria và các thành bang ở Palestine".[58]

Vua của vương triều thứ 14

Con dấu đọc là "Người con trai của Ra, Sheshi, sống mãi mãi", Bảo tàng Nghệ thuật Walters.[65]

Ryholt và Baker bác bỏ sự đồng nhất Sheshi như là một vị vua thuộc vương triều thứ 15.[66][67]Ryholt chú ý rằng các vị vua Hyksos đầu tiên, như là Sakir-Har và Khyan, được biết là đã chấp nhận tước hiệu Heqa khasewet nghĩa là "Vua của các vùng đất ngoại bang",[note 9] một tước hiệu mà Sheshi đã không mang.[47] Ngoài ra, Khyan, chỉ chấp nhận một tên prenomen Ai Cập trong giai đoạn nửa sau triều đại của mình— một tập tục đã được tiếp nối bởi các vị vua Hyksos tiếp theo.[47] Trái lại, nếu Sheshi được đồng nhất với Maaibre, vậy thì Sheshi đã mang một tên prenomen. Điều này ngụ ý rằng ông đã là một vị vua Hyksos trị vì tiếp sau Khyan, điều này lại mâu thuần với những người kế vị được biết đến của Khyan là Apophis và Khamudi;[69] hoặc là ông thuộc về một vương triều khác.[47]

Do đó, Ryholt đề xuất rằng Sheshi đã thực sự là một vị vua của vương triều thứ 14,[5] vương triều thứ 14 là một dòng dõi các vị vua có nguồn gốc Canaan có thể đã trị vì toàn bộ khu vực phía Đông đồng bằng châu thổ Nile ngay trước khi người Hyksos của vương triều thứ 15 xuất hiện. Nhiều nhà Ai Cập học chấp nhận sự tồn tại của vương triều thứ 14 dựa trên bằng chứng khảo cổ học[70][71] và dựa vào thực tế rằng có khoảng 50 vị vua đã được ghi lại trong cuộc giấy cói Turin trong khoảng giữa vương triều thứ 13 và các vị vua Hyksos sau này.[71][72] Ngược lại, Redford đề xuất rằng 50 vị vua này cấu tạo nên bảng phả hệ của các vị vua Hyksos và rằng vương triều thứ 14 chỉ là hão huyền.[73]

Dựa trên một sự sắp xếp các con dấu bọ hung sẵn có thuộc thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai vào năm 1900, George Willoughby Fraser đã có thể xác định niên đại cho triều đại của Sheshi là thuộc "một vương triều ngắn ngủi trước cuộc xâm lược của người Hyksos". Gần đây hơn, Ryholt đã thu được một kết quả tương tự bằng cách sử dụng sự sắp xếp của mình[74] và đặt Sheshi nằm trước Yaqub-Har và các vị vua Hyksos được biết rõ là Khyan và Apophis, và nằm sau triều đại của Yakbim Sekhaenre, Ya'ammu Nubwoserre, Qareh Khawoserre'Ammu Ahotepre.[75] Rolf Krauss cũng đã đi đến kết luận tương tự một cách độc lập.[76] Cho rằng vị vua đầu tiên của vương triều thứ 14 được đề cập tới trong cuộn giấy cói Turin là Nehesy, một vị vua đã để lại một vài sự chứng thực của triều đại mình ở vùng đồng bằng châu thổ, và rằng chỉ có khoảng không gian đủ để dành cho một vị tiên vương của Nehesy trên cuộn giấy này, Ryholt kết luận rằng văn kiện gốc được dùng để sao chép ra cuộn giấy cói này vốn đã có một khoảng trống phía trước Nehesy.[77] Những khoảng trống như vậy được ghi là wsf trên cuộn giấy này và có thể bao gồm một số lượng các vị vua bất kỳ nào đó.[note 10][79] Do vậy, Ryholt nhận thấy không có trở ngại gì trong vấn đề Sheshi đã kế vị 'Ammu Ahotepre và nằm ngay trước Nehesy.[5]